Usterkowość wzmacniaczy należących do klas High End lub High Tech, występujących czasem pod wspólnym określeniem PREMIUM, nie jest większa ani mniejsza niż wzmacniaczy należących do tzw. klasy budżetowej.
We wszystkich tych grupach usterki występują stosunkowo rzadko i najczęściej nie jest to winą samych urządzeń.
Oczywiście są to tylko urządzenia. I raz na jakiś czas mogą odmówić posłuszeństwa ze względu na wystąpienie usterek powstałych poprzez wieloletnie zużywanie się niektórych podzespołów, lub w w wyniku wad produkcyjnych którejś z części.
Im wyższa klasa wzmacniacza, tym lepsze są zastosowane w nim komponenty. Są przed montażem dokładnie sprawdzane i następnie instalowane z zachowaniem wszelkich środków ostrożności i zgodnie z założeniami konstrukcyjnymi danego urządzenia. W urządzeniach wyższej klasy cały montaż, lutowanie itp. odbywają się całkowicie ręcznie. Pozwala to na etapie produkcyjnym wychwycić ewentualne ostatnie wadliwe części.
A mimo to jednak zdarzają się sytuacje kiedy wielokrotnie mierzony, sprawdzany np. kondensator, po niedługim czasie używania, zaczyna działać źle, lub całkowicie zaprzestaje pracy.
Różne bywają usterki wzmacniaczy audio i wymieniać kolejno każdy ich rodzaj byłoby jedynie stratą czasu.
Dlatego spróbujemy opisać te, które występują stosunkowo najczęściej.
Wzmacniacz się nie włącza
Zanim wybierzemy się z wizytą do serwisu, sprawdźmy we własnym zakresie następujące możliwości:
a. przewód zasilający nie jest podłączony do gniazdka lub listwy zasilającej
b. listwa zasilająca jest odłączona od gniazdka
c. listwa zasilająca ma wyłączony przełącznik pracy (o ile jest w taki wyposażona)
d. listwa zasilająca uległa awarii (brak napięcia)
Jeżeli po sprawdzeniu wszystkich przykładowych opcji nie wyeliminowaliśmy „usterki” i wzmacniacz nadal nie chce się uruchomić, konieczna będzie wizyta w serwisie elektronicznym.
Być może któryś z bezpieczników uległ przepaleniu, a być może transformator (zasilanie wzmacniacza) uległ poważniejszej awarii.
Wzmacniacz włącza się, ale nie generuje dźwięku
W takich przypadkach sprawdźmy najpierw następujące warianty:
a. przewody głośnikowe są odłączone od wzmacniacza
b. przewody głośnikowe są odłączone od głośników
c. źródło dźwięku (np. odtwarzacz, tuner itp.) nie zostało uruchomione
d. źródło dźwięku zostało uruchomione, ale nie przekazuje dźwięku (awaria poza wzmacniaczem)
e. źródło dźwięku nie jest połączone ze wzmacniaczem (odłączony kabel)
f. selektor źródeł we wzmacniaczu jest ustawiony w niewłaściwej pozycji
Jeżeli wyeliminowaliśmy powyższe, często spotykane zdarzenia a wzmacniacz nadal nie przekazuje dźwięku na głośniki, może to oznaczać zarówno awarię wzmacniacza jak i źródła z którego zamierzaliśmy przesłać muzykę.
W takim razie najbezpieczniej jest od razu dostarczyć do serwisu oba urządzenia.
Jeżeli jest to usterka wzmacniacza, to najczęściej dotyczy zepsutych końcówek mocy.
Najczęściej konieczna będzie ich wymiana.
Rzadziej zdarza się, że selektor źródeł przestaje kontaktować i należy go naprawić lub wymienić na nowy.
Wzmacniacz uruchamia się i po chwili sam wyłącza
Często zdarza się to wzmacniaczom przynależącym do wysokich i najwyższych klas jakościowych. Niekoniecznie musi oznaczać to ewidentną usterkę.
Niektóre z tych urządzeń są wyposażone w rodzaj „czujnika” jakości prądu. Jakiekolwiek rozbieżności napięcia i natężenia prądu w stosunku do parametrów zakładanych przez konstruktorów, powodują że urządzenie samo „broni” się przed pracą w warunkach, które mogłyby doprowadzać do szybszego zużycia niektórych elementów elektroniki, lub wręcz do trwałych uszkodzeń zasilania.
Jeżeli posiadamy wzmacniacz wysokiej klasy w którym zjawisko szybkiego odłączania występuje często, upewnijmy się że:
a. prąd dostarczany do wzmacniacza ma odpowiednie parametry (pomiar w gniazdku elektrycznym)
b. listwa zasilająca do której ewentualnie przyłączony jest wzmacniacz jest całkowicie sprawna (pomiar prądu w gniazdkach umiejscowionych w listwie zasilającej)
c. regulacja siły głosu we wzmacniaczu nie jest przypadkowo przekręcona na maksimum
Jeżeli pomimo wyeliminowania podejrzeń co do słabej jakości zasilania z gniazdek elektrycznych, listew zasilających i ochrony przed uruchomieniem zbyt dużej mocy we wzmacniaczu w momencie jego włączenia, urządzenie nadal reaguje w opisany sposób, oznacza to poważniejszą awarię.
Trzeba go dostarczyć do serwisu w celu wykonania pełnej diagnostyki.
Istnieje możliwość, że układ zasilania wzmacniacza uległ zepsuciu.
Jakiekolwiek próby „zmuszania” go do dłuższej pracy nie tylko nie zdadzą egzaminu, ale także mogą doprowadzić do trwałych i nieodwracalnych uszkodzeń.
We wzmacniaczu trzeszczą potencjometry
Zjawisko „trzeszczących” potencjometrów dotyczy wszystkich możliwych klas cenowo-jakościowych. Wcześniej czy później czeka to każdy wzmacniacz.
Trzeba jednakże wiedzieć, że w tanich wzmacniaczach, które produkowane są z użyciem najtańszych podzespołów, trzeszczenie może wystąpić nawet po 2-3 latach użytkowania.
Najczęściej powodem jest nie tylko słaba jakość potencjometrów, ale również, a może przede wszystkim fakt ich rzadkiego używania.
Natomiast wzmacniacze należące do klasy High Endowej wyposaża się w potencjometry najwyższej jakości. Nawet niedotykane, potrafią całymi latami nie wykazywać jakichkolwiek oznak zastania. Mimo to kiedyś i je to czeka.
W celu usunięcia zjawiska „trzeszczących” gałek należy dostarczyć wzmacniacz do serwisu.
Zawsze istnieje szansa, że doświadczony technik wymontuje potencjometr, dokładnie oczyści i nasmaruje, a następnie zamontuje z powrotem w urządzeniu.
W ekstremalnych przypadkach konieczna będzie całkowita wymiana trzeszczących potencjometrów na nowe.
W żadnym wypadku nie należy podejmować prób samodzielnego naprawiania takich usterek.
Demontaż górnej części obudowy wzmacniacza, a następnie użycie jakiegokolwiek sprayu poprawiającego styk, może doprowadzić do zwarć w układach elektrycznych i elektronicznych wzmacniacza.
We wzmacniaczu momentami zanika jeden kanał
To również częsta przypadłość wielu wzmacniaczy. Ale dotyka przede wszystkim tych, które mają już swoje lata.
Winę za takie zanikanie któregoś kanału, najczęściej ponosi selektor źródeł, ewentualnie potencjometr regulujący balans (równowagę pomiędzy kanałami). Jeżeli któryś z nich przez dłuższy czas nie był przełączany, może dojść do efektu „zastania” czy nawet utlenienia jego styków, co prowadzi do chwilowych lub nawet dłuższych zaników sygnału.
Rzadko zdarza się, żeby „zastanie” i utlenienie powodowało jednoczesny zanik dźwięku w obu kanałach, chociaż i takie przypadki się zdarzają.
Najczęściej oczyszczenie i nasmarowanie selektora źródeł skutecznie eliminuje zanikanie kanału.
Innym, znacznie gorszym powodem może być awaria jednej z końcówek mocy.
Wtedy na ogół naprawa kończy się na konieczności wymiany obu końcówek.
Należy je wymieniać parami.
We wzmacniaczu jeden kanał dziwnie trzeszczy.
To objaw, którego powodem najczęściej jest również nie do końca sprawny selektor źródeł.
Trzeszczenie może występować tylko w jednym kanale, może także być słyszalne w obu kanałach jednocześnie. Zdarza się także, że któryś z kanałów nie tylko trzeszczy, ale także gra nieco ciszej.
Oczyszczenie selektora źródeł i dla pewności także regulatora balansu, powinno skutecznie wyeliminować awarię.
Jeżeli jednak te działania nie przyniosą rezultatu, konieczna jest dalsza analiza podzespołów.
Usterka może pochodzić z wady zasilania, lub któregoś ze stopni końcowych.
W takich razach, usunięcie dokuczliwej usterki może zakończyć się naprawą uszkodzonego elementu, lub wymianą na fabrycznie nowy.
We wzmacniaczu jeden kanał w ogóle nie działa
Są dwie, a właściwie trzy przyczyny takiego zjawiska.
Zawsze warto najpierw upewnić się, że przewód głośnikowy odpowiedzialny za przesył sygnału w niedziałającym kanale jest podłączony zarówno do wzmacniacza, jak i do głośnika.
Jeżeli połączenie jest prawidłowe, może to oznaczać, że potencjometr balans (równowaga kanałów) został przypadkowy przekręcony maksymalnie w którąś ze stron. Wtedy zawsze któryś kanał jest wyciszony.
Natomiast w przypadku, gdy zarówno przewody głośnikowe podłączone są zgodnie ze sztuką, oraz potencjometr balansu znajduje się w położeniu właściwym (środkowym) a zjawisko braku dźwięku w jednym kanale nadal występuje, może to oznaczać awarię jednej z końcówek mocy.
W celu naprawy, należy dostarczyć wzmacniacz do serwisu, który dokona wymiany obu końcówek.
Wymienia się je parami.
Wzmacniacz po włączeniu wywołuje głośne buczenie w głośnikach
W przypadku gdy usłyszymy taki objaw, należy bezzwłocznie wyłączyć zasilanie wzmacniacza.
Im szybciej tym lepiej.
Pozostawienie wzmacniacza uruchomionego i dociekanie co może być przyczyną dziwnego dźwięku, z całą pewnością skończy się nie tylko trwałym uszkodzeniem głośników, ale również spowoduje większe szkody w samym wzmacniaczu.
Nie należy ponawiać prób włączania urządzenia w celu przekonania się czy objaw nadal występuje.
Należy przekazać wzmacniacz wyspecjalizowanemu serwisowi.
Z całą pewnością jest to objaw uszkodzenia któregoś z tranzystorów. Dochodzi do zwarcia.
Jeżeli nie zareagujemy w najszybszym możliwym tempie, zwarcie może doprowadzić do „spalenia” płyty na której umieszczona jest cała elektronika.
Marek "Maro" Kulesza
Usterkowość wzmacniaczy należących do klas High End lub High Tech, występujących czasem pod wspólnym określeniem PREMIUM, nie jest większa ani mniejsza niż wzmacniaczy należących do tzw. klasy budżetowej.
